Jeden z najbardziej cenionych historycznych budynków Portugalii, spektakularny Mosteiro dos Jerónimos (klasztor Hieronimitów), znajduje się na nadrzecznych przedmieściach Belém, na zachód od centrum Lizbony i jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Wybudowany na zlecenie króla Manuela I w 1501 roku klasztor jest żywiołowym świętem architektury manuelińskiej — płynnego i dekoracyjnego stylu kamieniarki, który zawiera motywy morskie, takie jak skręcona lina i sfera armilarna. Projekt Jeronimosa łączy również elementy późnego gotyku i renesansu z królewskimi chrześcijańskimi i naturalistycznymi symbolami, które po prostu olśniewają.
Klasztor znajduje się w miejscu dawnej kaplicy zbudowanej przez księcia Henryka Żeglarza (i poświęconej Santa Maria de Belém), w której podobno modlił się Vasco da Gama w 1497 r. przed swoją epicką podróżą do Indii. Budowa trwała prawie sto lat i była nadzorowana przez kilku mistrzów budowniczych, z których najbardziej znanym był Diogo de Boitaca, którego w 1517 roku zastąpił João de Castilho. Diogo de Torralva i Jerónimo de Ruão również odegrali kluczową rolę w ukształtowaniu wspaniałego wyglądu klasztoru.
Mnisi z Zakonu św. Hieronima (hieronimici) okupowali klasztor i zapewniali duchowe przewodnictwo marynarzom i nawigatorom, zanim wyruszyli w ślad za da Gamą, by wyruszyć w jeszcze dłuższe i równie zdradzieckie podróże w celu wytyczenia nowych lądów. W ten sposób klasztor stał się pomnikiem bogactwa niezwykłej epoki odkryć Portugalii, a zarówno Vasco da Gama, jak i król Manuel I, wraz z innymi wybitnymi postaciami, spoczywają w jego świętych, wapiennych murach.
1. Południowy portal
Południowy portal klasztoru jest wspaniałym przykładem architektury manueline w jej najbardziej bujnej formie. Bogato zdobione 32-metrowe drzwi, zaprojektowane przez Hiszpana João de Castilho i zbudowane w latach 1516-1518, stanowią wizualne centrum fasady wychodzącej na rzekę Tag.
Wyrzeźbiona jak filigran, ozdobna kamieniarka jest ożywiona przez skomplikowaną kolekcję ponad 40 posągów osadzonych w filarach otaczających drzwi, figurki przedstawiające Henryka Żeglarza, św. Hieronima i Matkę Bożą Trzech Króli. W tej niezwykłej grupie rzeźbiarskiej można również zidentyfikować dwunastu apostołów, a także parę miniaturowych lwich głów umieszczonych u stóp drzwi. Zwieńczeniem całej kompozycji jest figura Archanioła Michała.
Mimo całego swojego bogatego zdobienia, to wciąż tylko boczne drzwi – główne wejście do klasztoru to mniej stylizowany portal zachodni, zaprojektowany przez francuskiego rzeźbiarza Nicolau Chanterène w 1517 roku.
2. Krużganki
W dwupoziomowych krużgankach panuje przytłaczający spokój. To jedna z największych atrakcji turystycznych Lizbony i jeden z najsłynniejszych przykładów architektury manuelińskiej w Portugalii.
Diogo de Boitaca (1460-1516) zainicjował budowę krużganków na początku XVI wieku, ale to João de Castilho był odpowiedzialny za większość wdzięcznej kamieniarki, która zdobi łuki i balustrady, wyroby z delikatnego maswerku oraz bogato rzeźbione symbole religijne i żeglarskie, które wydają się prawie nieważkie w swojej harmonii i ornamentach.
Spacer po dolnym krużganku prowadzi obok fontanny w kształcie lwa, heraldycznego zwierzęcia św. Hieronima. W skrzydle północnym znajduje się grób poety Fernando Pessoa (1888-1935). Sąsiedni refektarz słynie z wykonanych pod koniec XVIII wieku azulejos (kafelków).
Kontynuuj wędrówkę wzdłuż zacienionych arkad, aby dotrzeć do kapitularza, gdzie znajduje się grób szanowanego portugalskiego historyka i pierwszego burmistrza Belém, Alexandre'a Herculano (1810-77), otoczony jest serią ilustrowanych paneli przedstawiających jego życie i osiągnięcia.
Górny krużganek odsłania 12 nisz, w których nawigatorzy zatrzymywali się, by się wyspowiadać przed wyruszeniem w eksplorację. Bajeczny widok z drugiego poziomu obejmuje cały czworobok z wapienia o bursztynowym odcieniu.
3. Grobowce Vasco da Gamy i Luísa de Camões
Nierozerwalnie związani ze złotym wiekiem odkryć Portugalii, Vasco da Gama i Luís de Camões to dwaj najważniejsi i najbardziej wpływowi historyczni figuranci w kraju.
Vasco da Gama (1460-1524) był nawigatorem, który otworzył drogę morską do Indii w 1498 roku i na którego cześć król Manuel I zbudował Mosteiro dos Jerónimos. Luís de Camões, urodzony w roku śmierci da Gamy i uważany za najlepszego portugalskiego poetę, następnie opisał epokę Odkrywców w swoim epickim Os Lusíadas.
Chociaż ich bardzo ozdobne grobowce noszą całą symbolikę architektury manuelińskiej – rzeźbione liny, kule i inne motywy żeglarskie – oba w rzeczywistości pochodzą z 1898 roku i leżały w południowej kaplicy, zanim zostały przeniesione bliżej głównego wejścia. Należą do najbardziej podziwianych i fotografowanych historycznych artefaktów kościoła.
4. Górny chór
Naprawdę niezwykła perspektywa wnętrza kościoła jest zapewniona z górnego chóru. Z tej wzniosłej perspektywy naprawdę można docenić nawę i jej sklepienie, gdzie na pierwszy plan wysuwa się przestrzeń i harmonia kościoła.
Wyższy chór, zaprojektowany przez Diogo de Torralva w 1550 r., to miejsce, w którym mnisi hieronimici spędzali kilka godzin dziennie na modlitwie i śpiewie. Stalle, wykute z dębu i kasztana przez mistrzów rzemiosła Diogo de Carça i Filipe de Vries oraz pod wpływem flamandzkich i włoskich technik dekoracyjnych, były pierwszymi renesansowymi rzeźbami w drewnie stworzonymi w Portugalii.
Zdobienie ścian to seria XVIII-wiecznych obrazów przedstawiających apostołów. Obok straganów znajduje się mały salon, w którym zapętlony film z narracją w języku angielskim wyjaśnia historię kościoła i klasztoru.
5. Prezbiterium
Patrzenie na imponujące prezbiterium Kościoła Santa Maria de Belém to zaduma nad grobowcami króla Manuela I; jego żona królowa Maria; ich syn, król Joao III; i jego żona, królowa Catarina, która zamówiła kaplicę w 1572 roku.
Styl architektoniczny „Manueline” został nazwany na cześć Manuela I, ale kaplica jest dziełem Jerónimo de Ruão, który zbudował także kaplice transeptowe, a empatia de Ruão dla manieryzmu jest wyraźnie widoczna: przyjrzyj się uważnie, a zauważysz każdy z grobowców jest niesiony przez marmurowe słonie.
Manierystyczna retabulum, zaprojektowana przez Lourenço de Salzedo w 1574 r., zawiera serię pięknych obrazów przedstawiających „Pasję Chrystusa” i „Adorację Mędrcy,", które otaczają srebrne tabernakulum wykonane przez portugalskiego złotnika João de Sousa w 1678 r.
6. Kaplice Transeptu
Umieszczone po obu stronach nawy dwie transeptowe kaplice kościoła — kaplica północna i kaplica południowa — zostały zbudowane około 1587 r. i emanują królewską symboliką. Każdy z nich został zaprojektowany w układzie typowym dla stylu manierystycznego wprowadzonego przez architekta Jerónimo de Ruão (1530-1601), w którym nisze przeznaczone na grobowce przeplatają się z niszami stworzonymi jako ołtarze.
Grobowce w kaplicy północnej zaplanowano na pochówek dzieci króla Manuela I, w tym króla Henryka, natomiast grobowce w kaplicy południowej przeznaczone były dla potomstwa króla João III i jego wnuka króla Sebastião.
Przejmująco, własny grób Sebastião pozostaje pusty. Młody król nigdy nie wrócił z Afryki Północnej, poległ w bitwie pod Alcácer-Quibir w 1578 roku wraz z 8000 swoich ludzi.
7. Zakrystia
Zakrystia rzadko jest uwzględniana na trasach wycieczek z przewodnikiem po klasztorze, więc w większości jest błogo pozbawiona tłumu zwiedzających. Zamiast tego odwiedzający płacą niewielką dopłatę, aby wejść do tego pięknie spokojnego pokoju, w którym sklepiony sufit promieniuje z centralnej renesansowej kolumny.
Zakrystia zaprojektowana przez João de Castilho i zbudowana w latach 1517-1520 jest umeblowana z czarnego drewna i zawiera doskonale wykonaną komodę z końca XVI wieku przypisywaną Jerónimo de Ruão, która znajduje się w dolnej części połowa trzech z czterech ścian pokoju.
Zwieńczeniem skrzyni jest galeria 14 olejów przedstawiających niezwykle barwne sceny z życia św. Jerome namalowany na początku XVII wieku przez Simão Rodriguesa (zobacz, czy potrafisz dostrzec diabła kuszącego świętego książką pełną wulgaryzmów).
8. Kaplica Senhor dos Passos
Po wejściu do kościoła wspaniale pozłacana kaplica Senhor dos Passos – starożytna kaplica św. Antoniego – znajduje się bezpośrednio na lewo od głównego wejścia. Niestety, trzeba zajrzeć przez żelazną kratę, aby docenić wykwintne XVII-wieczne, wyłożone boazerią rzeźby w drewnie, które wyróżniają się szczegółami i kunsztem oraz pochodzą z czasów założenia bractwa Senhor dos Passos.
Wskazówki i wycieczki: jak najlepiej wykorzystać wizytę w Mosteiro dos Jerónimos
Istnieją dwa bardzo różne aspekty tego słynnego miejsca wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO: kościół i klasztor. Średnio wchłonięcie ich bogactwa i atrakcji zajmuje około godziny. Poniższe wskazówki i taktyki pomogą Ci maksymalnie wykorzystać wizytę:
- Wycieczka piesza: Mosteiro dos Jerónimos należy do najpopularniejszych atrakcji kulturalnych Portugalii i często jest przytłaczany przez odwiedzających, nawet zimą. Wygodnym sposobem na pokonanie tłumów jest dołączenie do zorganizowanej pieszej wycieczki Belém w małej grupie z wejściem bez kolejki do Mosteiro dos Jerónimos. Ta trzygodzinna wycieczka pozwala uniknąć stania w długich kolejkach i obejmuje również przystanek w portugalskiej cukierni.
- Poranne wizyty w pogodne dni są nagradzane jasnym światłem słonecznym oświetlającym wspaniałe kolory witraży kościoła.
- Dostęp jest ograniczony w sobotę rano, podczas niedzielnej porannej Mszy św. oraz podczas innych nabożeństw liturgicznych i religijnych.
- Zwiedź stałą wystawę „Miejsce w czasie” w bibliotece, która jest kroniką 500 lat istnienia klasztoru i jego kontekstu w historii Portugalii i świata.
Adres
Praça do Império, 1400-206 Belém, Portugalia
Oficjalna strona: www.mosteirojeronimos.pt
Więcej powiązanych artykułów na tripates.com
Zabytki, muzea i okolice, które trzeba zobaczyć: Belém jest pobłogosławione kolekcją wspaniałych atrakcji turystycznych, ale w innych częściach miasta jest mnóstwo równie urzekających miejsc do zobaczenia i rzeczy do zrobienia. Zacznij odhaczać swoją listę życzeń, sprawdzając nasz artykuł o najważniejszych atrakcjach turystycznych w Lizbonie. Jest też kilka świetnych opcji jednodniowych wycieczek, które obejmują wycieczki do wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Sintry i miejsc takich jak historyczna Palácio Nacional de Sintra. W Lizbonie stara dzielnica to kolejna sugestywna dzielnica, po której warto spacerować w wolnym czasie.
